Weidebeheer voor iedereen Deel I door Dr. Garry Holter

Een groot aantal paardeneigenaren lijken niet meer te weten wat het moderne paard nodig heeft aan voeding. De meeste mensen nemen (ten onrechte) aan dat paarden en pony’s gras eten en dat is het dan. Zoals we verderop zullen zien, is dit een erg schadelijke theorie op verschillende vlakken. Zelfs wilde Zebra’s en andere Afrikaanse savanne grazers eten meer dan alleen gras; maar denk nu eens na, als u alleen gras aanbiedt, wat zullen ze dan verder eten?

In september 2005 stond er een kort artikel in de ‘Daily Telegraph’ over Zebra’s die in een dierentuin gehouden werden en gezondheidsproblemen hadden door het eten van suikerrijke Europese agrarische grassen, in tegenstelling tot de vezelrijke vegetatie (merk alstublieft op: niet alleen gras) uit Afrika. Wanneer ze de keus kregen tussen het zoete Euro spul en het ruwe, vezelrijke materiaal uit Afrika, kozen ze het stevige spul!!!! Dat zou uw paard dus ook doen en dan zou u nog steeds op de meeste wedstrijdniveaus mee kunnen doen, als dat is wat u graag wilde.
De meeste mensen hebben ook het idee dat de vegetatie in hun weiland gebloot, zo nodig bemest en onkruidvrij gehouden moet worden. Door dit te doen, gelooft u dat uw dieren krijgen wat ze nodig hebben en zit u tevreden voor het haardvuur te denken dat u het beste voor uw dieren doet. Het spijt me, maar een ‘alleen gras’ dieet is gewoon niet gezond, zelfs niet als het aangevuld wordt met verschillende likstenen, poeders en misschien zelfs met krachtvoer.
Als ik u nu eens elke dag ijs te eten zou geven, zou u dat eten als u geen andere keus had en uw gezondheid zou er onder lijden. Hetzelfde gaat op voor uw dieren, alleen moet u ijs dan vervangen met gras. In werkelijkheid zouden grazende dieren veel meer moeten eten dan alleen gras, of liever, ze zouden de mogelijkheid moeten hebben om te kiezen wat ze willen eten uit een uitgebreide variatie aan vegetatie.
Wedstrijdpaarden hebben, zoals alle atleten, een voedingsstimulans nodig, MAAR ze hebben ook een gezond dieet nodig en dat komt niet uit een emmer met krachtvoer. Vraag een Olympisch kampioen (willekeurige discipline) of ze ook kampioen zouden worden als ze hamburgers of junk food zouden eten en ze zouden niet bijkomen van het lachen.
Uw weilanden zouden moeten, en kunnen, alles bieden wat in zo’n zak krachtvoer of supplementen zit en in een vorm die Moeder Natuur eigenlijk bedoeld had voor uw dier om te eten. Het paard is gedurende miljoenen jaren geëvolueerd om bepaalde vegetatie te kunnen eten en verteren. Zulke dieren kunnen eigenlijk niet, en zijn niet bedoeld om, krachtvoer te verteren. Terwijl ze misschien alle nodige voedingsstoffen bevatten, kunnen ze ook tot problemen lijden in het spijsverteringskanaal van uw dier, met alle mogelijke gvolgen van dien.
Kijk maar naar maagzweren in renpaarden als voorbeeld (meer dan 80% van de renpaarden heeft maagzweren). Zoals met zoveel dingen die we in deze moderne tijden doen, is op die manier voeren puur voor ONS gemak en onjuiste overtuigingen en dat is op verschillende niveaus gewoon niet eerlijk naar onze dieren toe.
Dit soort voeders kunnen ook vol zitten met de verkeerde suikers en/of met te veel zout (ze kunnen als conserveermiddel dienen) die voor menselijke maatstaven ongewenst zijn. Dit zelfde geldt ook voor uw dieren. Zaken als insuline resistentie, hoge bloeddruk etc. maken net zo goed deel uit van dierlijke gezondheidsproblemen als die van de mens.
Het zou ook kunnen verklaren waarom uw dieren geen lang, vezelrijk gras of vegetatie eten. Het is niet zoet (maar wel heel gezond). Dus door uw dieren zoet spul te voeren, moedigt u kieskeurig eten aan. En u denkt dan dat het nodig is om uw weiland te bloten (ze eten dat lange spul toch niet) en kort gras is dus erg zoet…

Moeder Natuur heeft gedurende de gehele evolutie een systeem van interactie en onderlinge balans ontwikkeld binnen alle ecosystemen, zoals ook grasland, die daardoor een gebalanceerde energiestroom produceren voor de organismen die daar leven.
(nu klinkt het net alsof dit hele systeem ontworpen is, maar natuurlijk heeft het zichzelf zo ontwikkeld en zal het met de tijd weer veranderen) Deze energie vermindert hoe verder we in de voedselketen kijken, omdat verschillende organismen hun deel van die energie opeisen.

Uw paarden zitten meer richting het einde van die voedselketen, maar moeten hun energie van een moeilijke bron onttrekken, de planten, daarom zijn ze zo groot. Wij, met onze oneindige wijsheid (vaak aangemoedigd door gladde advertenties of cataclystisch falen of doordat de kampioen van welke discipline dan ook het gebruikt), menen dat deze energiestroom ongeschikt is of onvoldoende goedheid bevat of zelfs energie (!) om zoveel redenen als dat er blaadjes gras in de wei staan. Als dit niet waar is, waarom rennen we dan allemaal naar de locale krachtvoer winkel om dat spul te kopen dat veelal vooral terug te vinden is in hun mest? Nu ga ik iets zeggen dat kabaal zal veroorzaken onder diegenen die onkruidverdelgers en kunstmest gebruiken, met het geloof dat ze zo voor goed ruwvoer zorgen.
Ik geloof dat een monocultuur van gras, vooral moderne agrarische grasmix, zelfs aangevuld met supplementen, gevaarlijk is. “Grote grutten!”, hoor ik u zeggen, maar het is waar.
Deze grassen produceren in de lente en het vroege voorjaar (door selectief kweken en genetische modificatie) heel veel suikers (fructaan). Het zijn deze suikers die betrokken zijn bij het groeiend aantal paarden met voedingsgerelateerde hoefbevangenheid sinds de Tweede Wereldoorlog. Hoe dit precies in zijn werk gaat, is zeer ingewikkeld en wordt nog verder onderzocht, maar er zijn hele sterke aanwijzingen dat deze suikers in contact met de maagflora zorgen voor het vrijkomen van bepaalde chemicaliën (gifstoffen) die op hun beurt weer hoefbevangenheid veroorzaken door de lamellen in de hoef te beschadigen/vernietigen, door het verminderen van de bloedtoevoer naar dat deel van de ‘voet’.
Oh! Ik zeg niet dat ALLE paarden die hoefbevangen zijn dat zijn door zulk suikerrijk gras, of zoiets; paarden kunnen ook hoefbevangen raken door vergiftiging, baarmoederontsteking of blessure. Luister goed naar uw dierenarts, hij/zij zal weten welke vorm uw paard heeft. Wilde paarden zijn bijna nooit hoefbevangen trouwens en zij die het wel zijn, worden al snel door roofdieren uit de populatie verwijderd. Is Moeder Natuur niet prachtig!
In de periode dat ik dit schreef, kwam bij een klant het onderwerp ter sprake van hoe lang het gras mag zijn en begrazingsmethodes. Ze hield spijkerhard vol dat haar paarden alleen maar gras gingen eten dat niet langer dan 75mm was (het werd gebloot als het langer durfde te worden). Het werd bemest en was erg groen. De paarden aten echter liever het lange gras aan de andere kant van het hek en leken bereid dit hek te vernietigen om bij het gras te kunnen dat ze eigenlijk wilden eten. Toen ik de eigenaresse hierop wees, zei ze dat ze opdracht zou geven om schrikdraad om het weiland te plaatsen, zodat de paarden “die rommel” niet meer zouden eten. Ze moest even weg, omdat de dierenarts arriveerde (één van haar pony’s was hoefbevangen!), maar dit leidde al snel tot een interessante discussie tussen de klant, de dierenarts en mij.
In plaats van het eens te zijn met de klant (tot haar grote teleurstelling), begon de dierenarts (met een iets luidere toon dan normaal, waarschijnlijk om ongestoord zijn verhaal te kunnen houden) te zeggen: “Dat rot gras in de wei helpt Domino niet, u kunt beter maar goed luisteren naar wat deze meneer te zeggen heeft.”. Nadat ik de dierenarts 50 euro had overhandigd (geintje!), vertelde ik verder en de klant begon intensiever te luisteren (nu samen met de dierenarts). Ik vertelde haar dat wilde paarden geen ‘gemanicuurd’ gras eten en dat het puur ons idee van ‘netjes’ is, dat ervoor zorgt dat paarden het verkeerde soort vegetatie eten. Laat op uw weides lang gras groeien en laat het in zaad komen, het kan geen kwaad en is beter voor uw dieren dan kort gras.
Paarden hebben een veel gevarieerdere groep planten nodig om in hun voedingsbehoeften te voorzien dan dat ze eigenlijk tot hun beschikking hebben op de gemiddelde wei. De waarheid is dat dit geldt voor elke grazer, maar het is heel moeilijk om aan een intensieve veehouder uit te leggen dat zijn vee het beter zou doen op een wei met een breed spectrum van planten of Middeleeuwse wei, dan op de monocultuur waar ze nu op staan.

Veeboeren gebruiken als argument bijvoorbeeld, dat het langer duurt voor een dier om zwaarder te worden of om melk te produceren op zo’n weiland, maar dit speelt geen rol of zou geen rol moeten spelen voor de paardeneigenaar, zelfs niet voor diegenen die de volgende Derby of Oaks winnaar voort willen brengen.

Wordt vervolgd…

Garry Holter van Demeter Pasture Management is bijna het gehele jaar beschikbaar voor consult. Hij is bereikbaar op telefoonnummer: 01273 – 515474 of E-mail: dgmholter@btinternet.com.

Het bovenstaande artikel is samengesteld uit fragmenten van zijn Engelstalige boek dat in CD formaat bij de auteur verkrijgbaar is. U kunt contact met de auteur opnemen voor informatie over beschikbaarheid en prijzen.